مقدمه :
پرداخت خونبها یا دیه به اولیاء دم و قربانیان حوادث رانندگی و ……. از دیر باز به انحاء مختلف در جوامع بشری مرسوم بوده و شریعت مقدس اسلام نیز بصورت هدفمندی بر آن تأکید کرده است ، از سوی دیگر نیازمندان مالی که ناخواسته در ورطه مصیبتی مالی گرفتار می آیند همیشه و همه وقت در جوامع انسانی وجود داشته و منحصر به زمان و مکان خاصی نبوده و نیستند و در جامعه ما نیز هر روزه افرادی بدون اینکه خود بخواهند در این گردابها مبتلا می شوند که بعضاً از کمترین پشتوانه مالی جهت جبران خسارتهای وارده برخوردار نمی باشند .
حوادث منحصر به قشر خاصی از جامعه نیست !
حضور در زندان و مصاحبه با زندانیان جرائم غیر عمدی و مشاهده انسانها از هرقشر و طبقه اعم از راننده ، بازرگان ، مکانیک ، پزشک ، مهندس ، روحانی ، صنعتگر ، مخترع ، مکتشف ، آموزگار ، نجار ، بنا ، نقاش ، زن ، مرد ، پیر ، نوجوان ، جوان ، نشان میدهد که حوادث منحصر به قشر خاصی از جامعه نیست ، بلکه همه اقشار را در بر می گیرد . حوادث بی آنکه آدمی بخواهد بی خبر از راه می رسد و اینجاست که اگر کارگر ، کارمند ساده و یا از دیگر اقشار آسیب پذیر جامعه باشد ، از طرفی با فرهنگ بیمه نیز آشنا نبوده و بدتر از آن اطرافیان انسان نیز دست کمی از خودش نداشته باشند ، تنها یک حادثه ، شیرازه زندگی او و خانواده سر پرست از دست داده را از هم می پاشد .
در فرآیند توسعه ، شاهد بخشی از جامعه هستیم که گرفتار فقر شده اند ، بگونه ای که یک حادثه ، مثل تصادف ، بیماری صعب العلاج خانواده ، مهریه نامعقول ، عدم پرداخت نفقه بدلیل بیکاری موجب بدهکار شدن و سقوط افراد شده است ، این واقعیت تلخ ، گزنده و تأسف بار را تنها میتوان در زندان و درگفتگو با زندانیان نیازمند و درمانده به واقعیت درک کرد .
آثار زیانبار زندان بر فرد ، خانواده و اجتماع
به زندان افتادن افراد بدلیل بدهکاری بویژه در جرائم غیر عمد ، آثار زیانباری را نه تنها برای مددجویان و خانواده آنان در بر دارد بلکه قربانیان جرم نیز باید این آثار و زیانها را تحمل نمایند . لطمات روحی و روانی ، فسادهای اخلاقی ، اعتیاد و دیگر آسیبهای اجتماعی از عواقب این امر بوده که از جنبه های فردی ، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی و تأمل است ، اگر چه بخشی از آسیبها با پرداخت دین از طریق ستاددیه ؛ از یکطرف برای خانواده آسیب دیده و از طرف دیگر برای خانواده آسیب رسان قابل جبران است ولی بخش عمده ای از این صدمات ، از جمله فساد و فحشاء ، اعتیاد به مواد مخدر ، خدشه دار شدن هویت جوانان و نوجوانان در زمانی که شخصیت آنان در حال شکل گیری است ، متلاشی شدن کانونهای خانوادگی بر اثر طلاقهای ناخواسته از جمله مواردی است که جبران آن کاری بسیار سخت و بعضاً غیر ممکن بنظر می رسد .
خانواده هایی که یکی از والدین آنها در زندان بسر می برند ، دچار نابسامانی می شود و خانواده های نابسامان در اختلال شخصیتی رفتار کودکان نقش بسزایی دارند ، طبق تحقیقات بعمل آمده مشخص شده است که حدود ۵۰ درصد چنین کودکانی از زندان و بزهکاری سر در می آورند .
زندانی شدن فرد علاوه بر آثار سوء پیش گفته بر روی فرزندان ، متوجه همسر زندانی نیز می شود ، بخصوص در مواردی که حبس طولانی باشد ، همسر تمایل بیشتری به طلاق پیدا می کند .گسترده شدن دامهای شیطانی در مسیر راه این زنان نه تنها فساد اخلاق و تباهی را برای آنان در بردارد ، بلکه تهدیدی برای سلامت اجتماع خواهد بود .
ساده اندیشی است که انسان بدون توجه به حوادث و اتفاقات پیش گفته در اطراف خود ، با تصور مراقبت از خانواده ، آنان را از خطرات در کمین ، مصون میدارد . بدون شک اگر آتش های شعله ور شده مهار نشود ، خانواده های متعددی دچار این آسیبها خواهند شد .
تشکیل ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند
در سال ۱۳۶۹ رئیس وقت سازمان زندانها ، عبد صالح خدا شهید والامقام حاج سید اسداله لاجوردی ، پس از بررسی آمار موجودی زندانیان ، متوجه شدند که اسامی تعدادی از این مددجویان بصورت دائم و هر ماهه در فهرست آمار تکرار می شود .
ایشان پس از مداقّه پیرامون موضوع با این واقعیت روبرو شدند که این افراد ، بدهکاران جرائم غیر عمد ، نظیر جرح و یا قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی و یا بدهکاری مالی غیر کلاهبرداری و یا بدهی بابت مهریه و نفقه میباشند ، که حق النّاس بر عهده ایشان است و تا این دِین پرداخت نشود در زندان بسر خواهند برد .
این نگرش خداپسندانه و انساندوستانه شهید بزرگوار ، بارقه های امید را در دل زندانیان نیازمند آبرومند بدهکار در جرائم غیرعمد ایجاد نمود و بازگشت به آغوش خانواده و اجتماع را در بین این مددجویان پر رنگ تر کرد.
از این رو در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۸۰ اولین جشن گلریزان برای آزادسازی این زندانیان بر پا شد و پایه های این نهاد خیریه با عنوان ستاددیه سازمان زندانها ، شکل گرفت و در سال ۱۳۸۲ با ساختار جدید ، بعنوان یک مؤسسه خیریه و مردم نهاد ، با هدف کمک به آزاد سازی زندانیانی که به دلیل عدم توانایی نسبت به پرداخت دین ( حق الناس ) در جرائم غیر عمد مانند :
۱ -ایراد صدمه بدنی و یا قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی۲ – حوادث کارگاهی۳- محکومیتهای مالی نظیر مهریه معقول و نفقه ۴-چکهای بلامحل غیرکلاهبرداری در زندانها محبوس می باشند ، با ثبت در اداره ثبت شرکتها ، فعالیت خود را در سراسر کشور تداوم بخشید .